‘Je zult me wel haten, maar alsjeblieft, luister naar me. We bedoelden het niet kwaad, in onze tijd was groei de heilige graal. We streefden naar nog meer welvaart en comfort. Wij hielden ook van onze kinderen. Eerlijk waar.’ Ik huiver. In de RES-gemeenschap kent iedereen de verontrusting van weer een alarmerend rapport of van een zaal met boze mensen, maar dit lied - Your Ancestor – waarmee Nynke Laverman het RES-congres opent, snijdt me door de ziel. Ben ik zelf eigenlijk een goede voorouder? Welke keuzes moet ik daarvoor maken? Hoe verandert mijn leven daardoor? Ook filosoof Daan Roovers raakt een persoonlijke snaar. Hoe ligt de wereld erbij als onze (klein)kinderen zo oud zijn als wijzelf? Wie vertegenwoordigt de burgers van 2060 aan de tafels waar vandaag besluiten worden genomen? Besluiten met grote gevolgen voor de toekomst. Ze trekt een vergelijking met de Middeleeuwen toen het honderden jaren duurde om een kathedraal te bouwen. Dat was nog ’s een staaltje langetermijndenken, kom daar maar eens om in onze cultuur van socials en vandaag-besteld-morgen-in-huis. De mentale goody bag van dit RES-congres weegt flink.
Niet alles waar we vandaag en morgen mee bezig zijn in de energietransitie zien we in ons eigen leven verwezenlijkt worden, toch is het een must om op de lange lijn te stappen. De Transform.Hackathon die aan het RES-congres voorafging, is onze poging om dit te doen. Een gerichte actie om te versnellen door te vertragen. 200 ontwerpers, ICT-ers, beleidsmakers, juristen, studenten, techninici en creatievelingen werkten 48 uur samen aan een technische, institutionele, sociale en economische systeemverandering. Hoe bouwen we een kathedraal? De inhoudelijke opbrengst van de hackathon krijgt komend jaar een boost, de beweging is ingezet. Eén resultaat ligt er al: synergie tussen mensen die elkaars wereld eerder niet kenden.
Nog zo’n lange lijn naar de toekomst is de verkenning of en hoe we het gezamenlijk aanbod van de RES’en (boven de 35 TWh) kunnen realiseren. Welke belemmeringen moeten we daarvoor oplossen? Het Bestuurlijk Overleg Klimaat & Energie- waar bestuurders namens rijk, provincies, waterschappen, gemeenten samen met netbeheerders besluiten nemen over de RES- vroeg Greetje Bos om een onafhankelijk advies. De ambitie is groot, maar er zijn struikelblokken. Netcongestie staat hoog op de knelpuntenlijst, evenals de zorgen die opwek met zon en wind teweeg brengen bij inwoners. Het leidt ertoe dat sommige nieuwe gemeenteraden eerder genomen besluiten heroverwegen. Terwijl het nu tijd is om de volgende stappen te zetten zoals het verankeren van 50% lokaal eigendom in het omgevingsbeleid of het afgeven van vergunningen.
In de komende weken houden we in alle dertig energieregio’s bestuurlijke reflectiegesprekken om te horen wat er speelt in de uitvoering. Dit kost veel tijd; het is hollen om te kunnen stilstaan en te kijken waar we zijn. Wat zijn de gedeelde dilemma’s? Wie heeft er iets creatiefs uitgevonden waar anderen ook iets mee kunnen? De ronde door Nederland levert altijd veel inspiratie op. De uitkomst presenteren we begin december in de jaarlijkse ‘foto’ tegelijk met de PBL-monitor. Half december verschijnt ook het onafhankelijke advies van Greetje Bos.
Zo draait de grote wijzer z’n snelle rondjes, je ziet hem gaan. Maar onzichtbaar schuift ook de kleine zachtjes voort. Dit viel mij nog het meeste op doordat er dit jaar zoveel aandacht was in de media voor de klimaatweek. Elke krant, elke talkshow en elke nieuwsrubriek op de radio bracht debat, reportages en duiding. De Russische oorlog in Oekraïne, de afhankelijkheid van Poetin en de hoge energieprijzen speelden ongetwijfeld een rol mee. Maar ik denk dat – nu het er eenmaal is – het gevoel van urgentie zal blijven. Ik hoop het en wens ons dat we voortvarend blijven bijdragen aan goed voorouderschap.
Kristel Lammers is directeur van NP RES