Geregeld was het feest in mijn studentenhuis in de Tilburgse Koestraat. Na afloop kon het dan een rommel zijn in het trappenhuis. Ook bleef in de gemeenschappelijke ruimte meer dan eens de vaat staan, en om en om hielden we de gemeenschappelijke telefoon te lang bezet. Af en toe was er huisberaad om de kwesties te bespreken. Dat was goed voor de sfeer en de leefbaarheid in huis.

Ik dacht eraan toen we traditiegetrouw aan het eind van het jaar de balans opmaakten. Met de ‘foto’ van hoe we ervoor staan, de PBL-monitor en in de bestuurlijke reflectiegesprekken in alle energieregio’s. De rode draad is bekend; de ambitie van 35 TWh in 2030 is haalbaar, waarschijnlijk meer, maar de uitvoering van plannen stagneert. Dat komt door allerlei oorzaken zoals netcongestie, nieuwe bestuurders, stikstof, schaarste aan personeel en materiaal en juridische belemmeringen. Tegelijk is duurzame opwek op land urgent, de vraag naar elektriciteit explodeert. Energie is cruciaal voor ons leef- en werkklimaat.

Het maken van de plannen op papier ging snel, nu moeten we ze samen gaan uitvoeren. Het bestuurlijk speelveld is veranderd met nieuwe raden en colleges, en met meer regie van het rijk en de provincies. De complexiteit is toegenomen, de dynamiek op de trappen van het Huis van Thorbecke veranderd. In de RES werken we gelijkwaardig samen, ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheden. Allemaal moeten we een steentje bijdragen om het trappenhuis opgeruimd en leefbaar te houden. Durven we elkaar aan te spreken op wat we hebben afgesproken? Hoe doen we dit vroegtijdig en op een goede manier? Voor het trappenhuis- de interbestuurlijke tussenruimte- zijn er geen vastomlijnde regels, je moet elkaar bij de les houden.

De bestuurlijke reflectiegesprekken in de dertig energieregio’s waren top. De uitdagingen waar bestuurders voor staan kwamen duidelijk op tafel. In de Brabantse regio’s staan bijvoorbeeld radars het plaatsen van windmolens in de weg. Op de Veluwe de Wespendief. Op andere plekken zijn netcongestie of de gesprekken met inwoners of volksvertegenwoordigers uitdagend. Wat kunnen we eraan doen? Wie is er aan zet? Wat kan helpen om vooruit te komen? Dit geldt ook voor zon op daken. De ambitie is groot, maar hoe leggen we het zo aan dat het elektriciteitsnet niet te zwaar wordt belast? In gesprek ontdek je dat de vraagstukken vaak net iets anders zitten dan je aannam. Er ontstaat begrip, energie en vertrouwen. Waar nodig zijn ook concrete acties afgesproken om weer beweging te krijgen op iets wat stokt.

Elkaar aanspreken op de trappen is belangrijk. De verleiding bestaat de gemeenschappelijke ruimtes te vermijden als er dingen spelen. Je wilt elkaar niet kwetsen, en ook niet gekwetst worden. Maar te lang wachten kan de discussie onnodig scherp maken. Omdat er beelden over en weer ontstaan die leiden tot verslechtering van het contact. Een rol pakken in historische veranderingen vraagt moed. Nieuwe systemen en regels bedenken als de oude niet meer werken.

Samen onze mouwen opstropen om alles wat er ligt in dat trappenhuis op te ruimen en aan te pakken, de boel beter te rangschikken zodat we er weer jaren tegen kunnen. Kijk, dat is nou een perspectief waar ik vrolijk van word in het zicht van een vers nieuw jaar.