Umntu Ngmuntu Ngbantu: ‘Mensen zijn mensen door andere mensen’ Desmond Tutu specificeerde deze kerngedachte van de Zuid-Afrikaanse filosofie Ubunta aan met: ‘I am because we are and we are because the planet is.’ Dit was het vertrekpunt voor ons jaarlijks congres, samen met NPLW, met het motto ‘Energie voor Iedereen’.
Ubuntu gaat haast vanzelf als iemand die je lief is, je nodig heeft. Een goede vriend van me is ernstig ziek, de vriendengroep vormt een liefdevolle kring rond hem. Er is een rooster wie er wanneer zorgt voor eten en kleine klusjes in huis. Maar het is vooral fijn er te kunnen zijn voor hem met praktische hulp en gezelschap.
In het Volkskrant Magazine las ik een interview met Dirk de Wachter, de Belgische hoogleraar psychiatrie, over eenzaamheid. ‘We moeten af van dat ikkige, dat zelvige,’ zegt hij. Verbinding met andere mensen helpt tegen eenzaamheid, veel beter dan professionele coaching of therapie. Uit onderzoek blijkt dat mensen er gelukkig van worden om onderdeel uit te maken van iets groters dan zijzelf. En ook van dingen zelf ter hand nemen.
Dat dit werkt zie ik niet alleen bij mijn vriend, maar ook in de lokale energietransitie. Waar mensen in wijken en op bedrijventerreinen steeds vaker de handen ineenslaan. Zo zag ik onlangs een filmpje over Republica in Amsterdam: woningen en bedrijven in een nieuwe wijk die z’n eigen energie opwekt met zonnepanelen en warmte-koudeopslag. Met een slim netwerk kunnen ze het zo uitwisselen en opslaan, dat uiteindelijk vier keer minder energie nodig is dan wanneer iedereen het voor zichzelf had geregeld. Een bestuur van goedwillende amateurs dat zich met ziel en zaligheid in de materie verdiepte, kreeg het voor elkaar. Een indrukwekkend voorbeeld van de kracht van wij.
Hoe kan het dan dat zoveel mensen zich in deze tijd onvoldoende gehoord en gezien voelen? Onze verslaving aan digitale middelen en de polariserende algoritmen van de sociale media leiden ertoe dat we de nuance en het contact met elkaar kwijtraken. Veel leiders beloven verbinding maar ze zaaien verdeeldheid. Nieuwe noch eerdere gekozen leiders kunnen het verlangen naar een ‘wij’ vervullen. Dat kunnen we alleen zélf door ons te verbinden met andere mensen.
De beweging naar een ‘wij’ is de beweging die we ook hebben te maken in de energietransitie. Een energiehub van bedrijven die verbruikspieken op elkaar afstemmen en daarmee direct ook netcongestie verminderen, is bijvoorbeeld niet centraal te regelen. Zulke initiatieven drijven op lokale verbondenheid en eigenaarschap.
Voor alles wat we doen is energie nodig, voor wonen, werken, reizen en recreëren. Dat je daar lokaal mede-eigenaar en mede verantwoordelijk voor kunt zijn in bijvoorbeeld een coöperatie, versterkt de samenhang in de samenleving. Dat via een gebiedsfonds andersoortige lokale initiatieven ondersteund kunnen worden, versterkt de gemeenschap ook. Ubuntu is kortom belangrijk om te komen tot een duurzame wereld voor iedereen. Laten we die kans met twee handen vastgrijpen.