Wat zal ik aantrekken? Achterin de kast vind ik m’n vergeten magische jurk uit de kwartiermakerstijd van NP RES. Een moment voel ik me net als toen, Alice in het spoor van een wit konijn, op het punt om het konijnenhol in te gaan.
Na zes jaar is het nationale doel van tenminste 35 TWh in zicht, maar we zijn er nog lang niet. De pijplijn met nieuwe projecten was niet eerder zo leeg. Ruimte voor het duurzaam opwekken van elektriciteit staat onder druk door netcongestie, de nieuwe – nog in concept - landelijke milieunormen voor windturbines, de afgesproken voorkeursvolgorde zon, en door maatschappelijke en politieke druk. Geen nieuwe plannen meer voor wind- en zonne-energie heeft gevolgen, want voor woningbouw, verduurzaming van bedrijven en vervoer is steeds meer elektriciteit nodig. Het verbouwen van ons energienetwerk is volop gaande. Hiervoor is het ondersteunen en mogelijk maken van lokale energievoorziening essentieel, zoals opwek en opslag van energie dichtbij een bedrijventerrein. Dat bespaart ruimte, tijd en maatschappelijke kosten, maar vraagt om speelruimte in de vorm van blijvende experimenteerregelingen en regels die energiehubs meer stimuleren of het delen van energie makkelijker maken.
In het Wonderland van Alice veranderen de dingen en de personages telkens. Zelf verandert ze ook, het ene moment is ze veel te groot voor het konijnenhol, dan ineens heel klein, na het nuttigen van een gek drankje. Ondertussen probeert ze koortsachtig de regels te begrijpen van het onnavolgbare croquet dat ze er spelen.
In de regionale energietransitie weten we de spelregels ook nog niet goed. Maar een paar dingen zijn wel zeker, bijvoorbeeld hoe belangrijk het is om voor energie niet afhankelijk te zijn van Rusland. En dat het tijdperk van overvloed aan goedkoop Gronings gas voorbij is. Energie is een schaars goed, al is er uit zon en wind genoeg te winnen. Maar hoe kunnen we het oogsten en toegankelijk maken voor iedereen? Naast energie winnen is ook besparen en slimmer benutten belangrijk. Daarvoor is samenwerking in de regio essentieel.
De focus veranderde in zes jaar tijd van opwekken van energie, naar energie voor iedereen, zodat we nu en in de toekomst kunnen wonen, werken en onszelf verplaatsen. Want nu energie niet meer als vanzelfsprekend uit de muur komt, realiseren we ons dat het een kostbaar grondrecht is dat voor iedereen in gelijke mate toegankelijk moet zijn. Dit vraagt andere regels, andere afwegingen en een ander bewustzijn. Van de overheid en van de samenleving zelf.
Investeringsbeslissingen voor energie-infrastructuur of lokale systemen hebben gevolgen voor het economisch potentieel in een gebied. Wie een stukje grond heeft voor opwek heeft ineens meer bestaanszekerheid dan een ander. Hoe houden we het rechtvaardig? Energie voor iedereen vraagt actie van iedereen. Te beginnen bij bewustzijn en acceptatie dat energie meer dan eerst onderdeel wordt van de leefomgeving en dat het maken van rechtvaardige keuzes daar onderdeel van is.
Met elkaar overeind blijven in Wonderland vraagt verbeeldingskracht, bereidheid om nieuwe ideeën te verkennen, en moed om waarden af te wegen en keuzes te maken. Mijn magische jurk uit de kwartiermakerstijd is dezelfde gebleven, maar de ik in de spiegel is veranderd, zoals iedereen die al die jaren in het Wonderland was. Laten we samen veerkrachtig en vol vertrouwen verdergaan. Het witte konijn staat al te wachten.