Arjan vertelde dat een mierennest af en toe moet verhuizen, bijvoorbeeld als het te veel in de schaduw is komen te liggen door een struik die hard groeit; de temperatuur in het nest moet optimaal zijn voor opgroeiende mierenbaby’s. Terwijl conformistische werkmieren op de gebaande (geur)paden blijven, is er altijd een ‘gekke mier’ die aan de wandel gaat om een goeie nieuwe plek te vinden. Hij gaat dan mieren ophalen uit het oude nest, die meestal gauw rechtsomkeert gaan. Maar, er zijn ook altijd trendsettermieren die wel aan de slag willen op de nieuwe plek. Zij gaan ook anderen ophalen, en na verloop van tijd zijn er zoveel medestanders dat er een omslagpunt komt. De hele kolonie gaat aan de slag om het oude dorp te verhuizen. Dit is dan in een paar dagen gepiept. 

Zes jaar lang hadden we bij de RES de optimale temperatuur voor kennisdelen en gesprekken op en tussen alle niveaus. Het nationaal doel van ten minste 35 TWh in 2030 is binnen bereik. Dit is een opsteker. Tegelijk zijn netcongestie, de aangescherpte voorkeursvolgorde zon, nieuwe milieunormen voor windturbines, ruimte voor Defensie en de woningbouwopgave nu en straks van invloed op de temperatuur en leefomstandigheden. Dit geldt ook voor wisselingen van de wacht; er zijn mieren vertrokken. Zit onze kolonie nog op de goede plek? 
In het land steken intussen in alle uithoeken voorlopers hun nek uit. Het wemelt van lokale initiatieven. Gekke mieren, trendsetters en blije werkmieren krijgen energie van elkaar in coöperatieve kolonies. Het is er lekker warm en de kerstlampjes flonkeren. Het zijn de lichtende voorbeelden voor het grote bos, waar het ecosysteem rommelt. Ondergronds vechten kluwen van wortels om ruimte en bovengronds happen de hoge bomen naar adem. Alles beweegt. Zorgeloos zoeken de gekke mieren de transitiepaden, alsof ze krekels waren. Werkmieren zien het hoofdschuddend aan en haasten zich terug naar de bekende weg.

Te midden van de dagelijkse dynamiek die hoort bij het leven van mieren én van mensen, staat nu even alles stil. Veilig en warm trekken we ons terug met geliefden, vrienden en familie. Met lijstjes, boeken en gedachten om te ordenen. Het oudejaar heeft z’n geheimen onthuld, hoe moeten we ze begrijpen? Broodnodige introspectie en inkeer, alsof we een nacht aan de laadpaal staan om de accu weer op 100% te krijgen. 
Straks als we weer naar buiten gaan, gaan we weer keihard verder zoeken. Naar paden die leiden naar een energiesysteem met voldoende en betaalbare energie voor iedereen. Naar samenwerking, nieuwe energie, en naar de sleutel voor – voorlopig – optimale oplossingen. Zowel in de regio’s als landelijk bij NP RES. Samen struikelend voorwaarts op de ongeplaveide transitiepaden van gekke mieren.

De beste wensen voor 2025! 

Kristel Lammers
Directeur NP RES