Onderzoek in samenwerking met de praktijk
NWO-MARET onderscheidde zich door de praktijkgerichte aanpak. Zes onderzoeksprojecten werden uitgevoerd in nauwe samenwerking met provincies, gemeenten, burgers, agrariërs en energiecoöperaties. Deze directe verbinding tussen wetenschap en praktijk zorgde ervoor dat het onderzoek niet bleef steken in theoretische beschouwingen, maar concrete handvatten opleverde voor professionals in het veld.
"Dat hiernaar sociaalwetenschappelijk onderzoek gedaan is in samenwerking met de regio's zelf, is echt een meerwaarde," benadrukt Peter Derk Wekx, waarnemend directeur van NP RES. "Het gaat immers niet alleen om theoretische verdieping van bijvoorbeeld vraagstukken rond energierechtvaardigheid, maar juist ook om het ontwikkelen van en experimenteren met methodes waarmee in de praktijk aan de slag wordt gegaan."
Het programma heeft hiermee tastbare maatschappelijke impact gehad. Lokaal eigenaarschap staat nu hoger op de agenda van beleidsmakers, en een meer integrale benadering wordt vaker toegepast bij energieprojecten. Deze verschuiving in denken en handelen toont aan dat het onderzoek daadwerkelijk doorwerkt in de praktijk.
Waardevolle lessen
MARET heeft aangetoond dat de energietransitie inderdaad veel meer is dan een technische uitdaging. Sociale acceptatie, ruimtelijke inpassing, bestuurlijke samenwerking en rechtvaardigheid zijn minstens zo belangrijk voor het slagen van deze transitie. Door deze aspecten serieus te nemen en er systematisch onderzoek naar te doen, heeft het programma waardevolle handvatten opgeleverd voor de praktijk.
Peter Derk Wekx. "Het zijn juist deze andere aspecten die de energietransitie uitdagend maken: hoe betrek je alle verschillende burgers, hoe pas je hernieuwbare energie ruimtelijk in, hoe regel de governance met al die verschillende partijen? Met ander woorden: hoe combineer je verschillende transitieopgaven met elkaar in een gebied?"
Kennisoverdracht en toekomst
NWO-MARET heeft ook diverse spin-offs opgeleverd. Nieuwe onderzoeksprojecten zijn gestart, zowel nationaal als internationaal. Het programma heeft geleid tot vervolgonderzoek door promovendi en heeft de basis gelegd voor duurzame samenwerkingsverbanden tussen kennisinstellingen en praktijkorganisaties.
Daarnaast werd ook bewust geïnvesteerd in kennisoverdracht en onderwijs. Er werd een nieuw masterkeuzevak ontwikkeld en opleidingen voor praktijkprofessionals opgezet. Deze initiatieven zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis ook de volgende generatie energieprofessionals bereikt.
NP RES, dat samen met vijf provincies was aangesloten bij MARET, werkt actief mee aan de verspreiding van de opgedane kennis. In een recent verschenen brochure blikken de betrokken onderzoekers terug op hun projecten en het programma als geheel. Een uitgebreide pagina met inzichten en aanbevelingen staat op energieparticipatie.nl.