snel naar ruimte
Olie en aardgas worden onder de grond gewonnen. Kolencentrales staan voor de meeste mensen uit het zicht. Maar het opwekken van energie met windmolens en zonnepanelen? Dat is zichtbaar en dichtbij. Dit heeft gevolgen voor ons landschap en voor de omgeving waar we in wonen. Een behoorlijke puzzel, die vragen en ook zorgen oproept. Welke gevolgen heeft dat voor mij, ga ik hinder ondervinden? Wat gebeurt er met het landschap en de natuur? We kunnen er niet omheen om samen te bekijken wat de beste mogelijkheden zijn. Het gesprek daarover is begonnen en blijft de komende jaren doorgaan, als zoekgebieden plannen worden, en plannen uiteindelijk projecten.
In de RES 1.0 staan zoekgebieden voor het opwekken van wind- en zonne-energie. Zoekgebieden worden vastgelegd in het omgevingsbeleid van gemeenten en provincies. Concrete projecten voor het opwekken van wind- en zonne-energie hebben vaak een omgevingsvergunning nodig. Pas wanneer dat traject is doorlopen, staat vast op welke locaties projecten daadwerkelijk tot stand komen. Inwoners, ondernemers en maatschappelijke partijen worden bij dit traject betrokken.
De energietransitie heeft effect op natuurwaarden (waaronder Natura-2000 gebieden) en biodiversiteit. Het biedt ook mogelijkheden: voor vernieuwende ruimtelijke inpassing in landschappen en aansluiting op de cultuurhistorische waarden en identiteit van gebieden. De Natuur- en Milieufederaties maakten voor beleidsmakers, bestuurders en politici een toolbox voor natuurinclusieve energietransitie.
Een milieueffectrapportage brengt de milieueffecten van een plan of project in beeld. Zo kan de overheid de milieueffecten meenemen bij haar besluit over het plan of project. De concept-RES en RES 1.0 zijn niet MER-plichting. De RES 2.0 is na het in werking treden van de Omgevingswet soms plan-MER plichtig. Dit heeft gevolgen voor de inrichting van het RES-proces. Er zal voortaan een onderscheid worden gemaakt tussen een RES Voortgangsdocument en een RES Herijking.
RES Voortgangsdocument: In dit document werkt de regio de voortgang uit van het realiseren van de ambities uit de RES 1.0. Het RES Voortgangsdocument wordt elke 2 jaar opgesteld (2023, 2025, etc.). Dit document heeft geen kaderstellend karakter en is daarom niet plan-MER-plichtig.
RES Herijking: Het kan nodig zijn om de plannen te herijken of om kaders te stellen voor toekomstige ontwikkelingen, bijvoorbeeld omdat er nieuwe inzichten of ambities ontstaan. Dit wordt vastgesteld in een RES Herijking 2.0, RES Herijking 3.0, etc.. De RES Herijking heeft geen vaste ritmiek omdat het om regionaal maatwerk gaat. Dit document is in veel gevallen wel plan-MER-plichtig.
Brancheorganisatie Holland Solar, vereniging van omwonenden van energieprojecten NLVOW, Energie Samen, Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu, de Natuur en Milieufederaties, Natuurmonumenten, en de Vogelbescherming tekenden samen de Gedragscode Zon op Land.
Branchevereniging NWEA, Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu, de Natuur- en Milieufederaties, de NLVOW en EnergieSamen vernieuwden samen de Gedragscode Acceptatie & Participatie Windenergie op Land
Ons landschap is door de eeuwen heen regelmatig veranderd, omdat we nieuwe behoeften en wensen hadden. Op dit moment staan we opnieuw voor een grote transitie: hoe geven we op een zorgvuldige manier ruimte aan duurzame energiebronnen in onze leefomgeving? Ieder project vraagt om een ontwerp op maat, passend bij de gebiedseigen karakteristieken van het landschap. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed helpt hierbij. Door met gemeenten, provincies en andere partijen samen te werken op het gebied van duurzame energieprojecten. Door goede voorbeelden te laten zien, handreikingen te ontwikkelen en kennis te ontsluiten. Zo is er voor alle 30 regio’s een GIS-viewer ontwikkeld, die de regio’s helpt om de landschappelijke effecten van duurzame energieprojecten te kunnen inschatten.
De projecten en plannen uit de RES worden vastgelegd in het omgevingsbeleid van het rijk, waterschappen, gemeenten en provincies. Denk aan de Omgevingsvisies, verordeningen, programma’s en omgevingsplannen. Dit is belangrijk omdat veel zon- en windprojecten een omgevingsvergunning nodig hebben. Hiervoor is een integrale afweging nodig met andere opgaven zoals woningbouw en/of andere belangen zoals milieu, natuur en landschap. Met een omgevingsvergunning kunnen initiatiefnemers aan de slag om projecten uit te voeren. Het huidige ruimtelijk beleid dat nodig is om de RES ambitie te realiseren, maar nu niet toestaat, moet eerst worden aangepast. Om de afgesproken doelen voor 2030 te kunnen halen, moeten deze projecten en plannen voor 1 januari 2025 een vergunning hebben.
Met de Omgevingswet bundelt de overheid vanaf 1 januari 2024 de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Totdat de Omgevingswet in werking treedt, kunnen projecten gerealiseerd worden onder de huidige Wet ruimtelijke ordening. Wel kan al vooruit gelopen worden op de Omgevingswet. Zo kunnen zoekgebieden voor het opwekken van duurzame energie worden opgenomen in een Omgevingsvisie. Dat is een lange termijn visie voor onze woon- en leefomgeving. Zowel het Rijk als provincies en gemeenten stellen die op.
De RES 2.0 is na het in werking treden van de Omgevingswet soms plan-MER plichtig. Dit heeft gevolgen voor de inrichting van het RES-proces. Er zal voortaan een onderscheid worden gemaakt tussen een RES Voortgangsdocument en een RES Herijking. Zie RES en MER.
Een omgevingsplan is een besluit van de gemeente. Daar staan regels in over activiteiten in de leefomgeving waar inwoners en bedrijven zich aan moeten houden. Ook kan de gemeente in het plan functies toekennen aan specifieke locaties. Zo kan een omgevingsplan bijvoorbeeld bepalen dat er in een wijk een warmtenet wordt aangelegd.
Omgevingsvisies en -plannen worden regelmatig geëvalueerd: werken ze goed, past het nog bij de leefomgeving? Daar waar nodig worden ze bijgesteld. Dat geldt ook voor de RES: die wordt iedere 2 jaar aangepast op grond van nieuwe ervaringen. Het bijstellen van de RES kan leiden tot het aanpassen van de omgevingsvisie en andere plannen.
Vaak is een omgevingsvergunning nodig om een project uit te kunnen voeren. Wil een energiecoöperatie zonnepanelen op bedrijfsdaken realiseren? Of moet er infrastructuur voor warmtenetten worden aangelegd? Met het verlenen van een omgevingsvergunning, geeft een overheid toestemming aan een partij om een project uit de RES uit te voeren.
Ruimte is schaars. Daar waar ruimte schaars is, kun je functies combineren. Dit is onder andere het geval bij zon op dak. Maar zonnepanelen kunnen ook op vuilstortplaatsen, overkappingen van parkeerplaatsen, geluidschermen, distributiemagazijnen, etc.
In het coalitieakkoord is over zonne-energie afgesproken dat er vooral wordt ingezet op zon op dak en multifunctioneel gebruik van zon op land. In de RES’en zijn de ruimtelijke principes en de voorkeursvolgorde uit de NOVI (de zonneladder) sowieso al een uitgangspunt. De minister stuurde in het voorjaar van 2022 een brief naar de Tweede Kamer over de uitwerking van de afspraken uit het Coalitieakkoord over zon op land. 4
Voor het plaatsen van windmolens en zonneparken is ruimte nodig. En ruimte in Nederland is schaars. Er is namelijk ook ruimte nodig voor woningbouw, aanleg van wegen, nieuwe bedrijventerreinen of bijvoorbeeld waterbergingsmogelijkheden. En natuurlijk willen we ook waardevolle en kwetsbare natuurgebieden bewaren.
In sommige gebieden kunnen meerdere opgaven tegelijkertijd opgepakt worden. Denk aan de omslag naar circulaire en natuurinclusieve landbouw, veranderingen in mobiliteit, opwek van duurzame energie en aanpassing aan klimaatverandering (droogte en wateroverlast).
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.