In het Programma Energietransitie 2020-2025 laat de gemeente Soest – onderdeel van RES-regio Amersfoort - zien hoe de komende jaren gewerkt wordt om de doelstelling van 49% CO2-reductie in 2030 en CO2-neutraal in 2050 te halen. Voor elke sector –wonen, werken, mobiliteit, gemeente als voorbeeld en energieopwekking – zijn doelen vastgesteld en is aangegeven hoe die bereikt moeten worden. Een taskforce, met daarin vertegenwoordigers uit alle sectoren, denkt daarover mee. ‘Dat laatste was echt een wens van mij’, zegt Nermina, wethouder van onder andere duurzaamheid en energie. ‘Het Programma Energietransitie moet niet alleen iets van de gemeente zijn, we moeten er met de samenleving sturing aan geven. Tot nu toe werkt dat goed.’

Uitnodigingskader

Om de eigen ambities op het gebied van duurzame opwekking te halen, is alleen zon op dak in Soest niet voldoende. ‘We hebben daarvoor in onze gemeente ook grootschalige wind- en zonprojecten nodig’, aldus Nermina. ‘We kregen er al aanvragen voor van ontwikkelaars. Maar in ons coalitieakkoord staat dat we liefst nergens in Soest grootschalige duurzame opwekking willen. Daarmee zaten we dus klem. We hadden ook niets om aanvragen aan te toetsen of mee te beoordelen. Om te kijken of er toch iets mogelijk is, hebben we, als onderdeel van het Programma Energietransitie, een uitnodigingskader ontwikkeld voor grootschalige elektriciteitsopwekking. Daarmee hebben we een instrument in handen om samen met inwoners te onderzoeken of er in onze gemeente misschien tóch locaties zijn die, onder bepaalde voorwaarden, geschikt kunnen zijn voor zon- of windprojecten.’

Participatie

Het uitnodigingskader biedt ontwikkelaars en energiecoöperaties kaders en voorwaarden (zoals bijvoorbeeld landschappelijke inpassing), voor locaties waar in de gemeente wind- en zonprojecten mogelijk zijn. Hoe is dit uitnodigingskader tot stand gekomen? ‘We hebben daar in drie fasen inwoners, bedrijven en andere belanghebbenden in de gemeente bij betrokken’, vertelt Puck, die de regie voert over het Programma Energietransitie. ‘Eerst hebben we workshops georganiseerd, waarbij we argumenten voor en tegen windturbines en zonnevelden hebben verzameld. We hadden de voor- en tegenstanders bewust in aparte workshops bij elkaar gebracht, zodat er alle ruimte was om naar hun argumenten te luisteren. Op basis van de uitkomsten hebben we een kaart opgesteld met mogelijke locaties en uitsluitingsgebieden voor grootschalige opwekking. Die kaart hebben we via internetconsultatie aan de inwoners voorgelegd. We hebben hen via onder andere advertenties en social media uitgenodigd om mee te doen. Ook hebben we bij sommige locaties borden neergezet met ‘Hier een zonneveld of windturbine’? Dat heeft de deelname zeker verhoogd!’

Spannend

Op basis van die eerste twee stappen heeft het college een conceptplattegrond vastgesteld voor de derde participatieronde. Deze conceptplattegrond met kansen voor wind- en zonlocaties is vervolgens nog een keer aan inwoners, grondeigenaren en andere belanghebbenden voorgelegd. Op basis van alle inspraak en reacties bevat het uitnodigingskader nu een aantal locaties waar wind- en zonneprojecten onder voorwaarden mogelijk moeten zijn. Op andere plekken in de gemeente is grootschalige opwekking op basis van het uitnodigingskader uitgesloten. De gemeenteraad zal het kader, dat tegelijkertijd de inbreng van Soest in de RES is, én onderdeel is van de Omgevingsvisie, begin juli vaststellen. ‘Dat wordt heel spannend, zegt Puck. ‘In de uitwerking zijn ook mogelijke locaties opgenomen die liggen in de Soester polder. Die is in het coalitieakkoord uitgesloten voor grootschalige opwekking. De mogelijke locaties voor windenergie liggen alle drie op de gemeentegrens, waardoor we die in overleg met de buurgemeenten en de RES-Regio verder willen onderzoeken.’

Goed onderbouwd

Is het voor Nermina als wethouder te verdedigen dat er nu locaties voor wind- en zon worden voorgesteld op plekken die in het coalitieakkoord zijn uitgesloten? ‘Ik vind dat zeker te verdedigen’, zegt zij. ‘Sinds het sluiten van het coalitieakkoord zijn de omstandigheden veranderd. De inwoners van Soest hebben duidelijk aangegeven dat zij verduurzaming belangrijk vinden. Bovendien is het Programma Energietransitie unaniem vastgesteld door de gemeenteraad. Om de duurzame ambities van dat programma waar te maken, kunnen we niet zonder grootschalige opwekking via wind en zon. Ik vind dat we dit op een zorgvuldige manier en goed onderbouwd hebben aangepakt en dat het onder voorwaarden moet kunnen. Maar het kan natuurlijk zijn dat er nog locaties afvallen. Uiteindelijk beslist de gemeenteraad op basis van eigen afwegingen.’

Winst

Hebben Nermina en Puck nog tips voor andere gemeenten of regio’s over hoe om te gaan met participatie? Nermina: ‘Elke regio doet het op zijn eigen manier, dat is juist ook de kracht van de RES. Wat bij ons werkt, kan voor andere regio’s misschien minder geschikt zijn. In het algemeen vind ik wel dat in de RES de nadruk nogal ligt op de regio, en minder op inbreng vanuit de gemeenten. Wij merken in Soest dat het juist belangrijk is om te luisteren naar de lokale stem. Ook tegenstanders van grootschalige opwekking in onze gemeente stellen ons proces op prijs. Ze zijn het inhoudelijk misschien niet met ons eens, maar ze begrijpen toch onze afwegingen. Zelfs als het uitnodigingskader het niet haalt in de raad, is dat toch winst. Een paar jaar geleden had niemand het over wind en zon. Nu praat iedereen erover.’

Avond met de samenleving

Volgens Puck is het vooral belangrijk om open en transparant te zijn, en te laten zien dat participatie geen wassen neus is. ‘Wij hebben echt een mooi proces doorlopen. En wat ik ook van belang vind om te vermelden, is dat we het uitnodigingskader hebben opgesteld in combinatie met onze bijdrage aan de RES 1.0 én de ontwerp-Omgevingsvisie. Ze staan alle drie op de agenda voor de raadsvergadering van begin juli. Voorafgaand aan die vergadering organiseren we nog een avond met de samenleving, zodat de raadsleden de geluiden die ze daar horen, ook kunnen meenemen in hun besluitvorming. Wat de uitkomst daarvan ook zal zijn, het proces is sowieso de moeite waard geweest!’

Meer informatie

Programma Energietransitie Soest

Contactpersoon:

Puck Brunet de Rochebrune p.brunetderochebrune@soest.nl