In de Achterhoek begint energietransitie met besparen

11-06-2021
1598 keer bekeken

Hier zijn de praktijkverhalen over participatie verzameld.
Er is ook een overzicht van alle praktijkverhalen.

Een energieneutrale gebouwde omgeving in 2030: dat doel stelde de Achterhoek al in 2013. Energiebesparing is daarbij cruciaal. Jeroen aan het Rot (Agem Energieloket) en Carlos Huijser (gemeente Berkelland) vertellen hoe hun aanpak zich verhoudt tot de RES. ‘Soms botsen beleid en uitvoering.’

Tien jaar geleden woonde Carlos Huijser, projectleider bij de gemeente Berkelland, een bijeenkomst bij over duurzaamheid onder leiding van toenmalig wethouder Markink. ‘De daar aanwezige ondernemers en vertegenwoordigers van bouworganisaties en coöperaties waren erg enthousiast om duurzaam te gaan bouwen en verbouwen’, zegt hij. ‘In vervolg daarop richtte een groep initiatiefnemers, met steun van de provincie Gelderland, de stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen op. Die gaf particulieren, ondernemers en organisaties voorlichting en advies over verduurzaming en energiebesparing.’

Agem

Daarna volgden in de Achterhoek de ontwikkelingen op energiegebied elkaar in hoog tempo op. In het Akkoord van Groenlo (2013) stelden acht gemeenten de doelstelling vast om in 2030 energieneutraal te zijn. Kort daarna werd de coöperatieve Achterhoekse Groene Energiemaatschappij (toen nog AGEM, tegenwoordig Agem) opgericht, eerst met alleen gemeenten als leden. In 2015 sloten zo’n 250 Gelderse partners het Gelders Energieakkoord. Doel: de provincie Gelderland in 2050 klimaatneutraal. De stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen en Agem gingen in 2016 samen verder. Sinds 2018 kunnen ook lokale energiecoöperaties lid worden van Agem. Inmiddels hebben 15 lokale energiecoöperaties dat gedaan, waarmee de Achterhoekse coöperatie nu 23 leden heeft.

Begin met besparen

‘Agem werkt langs de lijnen van de trias energetica’, licht Jeroen aan het Rot toe. ‘Stap 1 is het besparen van energie. De energie die we vervolgens nog nodig hebben, wekken we zoveel mogelijk duurzaam binnen de regio op. Dat is stap 2. Het resterende verbruik kopen we in bij duurzame bronnen. Inwoners en bedrijven kunnen die groene energie via ons afnemen: stap 3.’ In de Achterhoek begint de energietransitie dus met besparen: in 2030 moet het gasverbruik 55% later liggen dan in 2012 en er moet 20% minder elektriciteit worden verbruikt. ‘Dat is een bewuste keuze’, zegt Carlos. ‘Wat je niet verbruikt, hoef je niet op te wekken. Ik vind het jammer dat dat in de RES - met focus op het bod voor grootschalige opwek - niet meer wordt benadrukt. Tot 2030 zetten inwoners, bedrijven en instellingen zich er immers ook voor in, en het helpt aan draagvlak voor de RES als dat erkend wordt en zichtbaar wordt gemaakt.’

Buurtaanpak

Agem Energieloket is de motor die de energiebesparing in de Achterhoek aanjaagt, vertelt Jeroen, teamleider van het loket. ‘In samenwerking met de gemeenten bieden we inwoners en andere doelgroepen - zoals bijvoorbeeld scholen - advies en ondersteuning om hen te stimuleren hun huis of gebouw energiezuiniger te maken. Zo wijzen wij hen op de subsidies of leningen van hun gemeente voor energiebesparing. We bieden advies aan via een energiecoach, een telefonisch consult of een bezoek aan huis. We werken, waar dat geschikt is, met een buurtaanpak. Inwoners kunnen dan bijvoorbeeld aansluiten bij een collectieve inkoopactie.’

Kleine stapjes

De Achterhoek is een gemêleerde regio, met kleinschalige dorpjes en kernen waar iedereen elkaar kent, maar ook met meer stedelijke omgevingen. ‘De kern van onze aanpak is dat we aansluiten bij het karakter van een gebied’, zegt Carlos. ‘Waarbij we samen met de inwoners kijken welke kleine stapjes zij kunnen zetten. Op die manier bieden we hen handelingsperspectief: wat kunnen zij zélf doen om hun eigen huis energiezuiniger te maken. Via een display in de woonkamer maken we mensen bijvoorbeeld bewust van het nut van ledlicht. Een vervolg kan dan zijn dat zij via de buren enthousiast worden voor zonnepanelen. Als je inspeelt op de sociale cohesie in een gebied, werkt energiebesparing besmettelijk. In Berkelland zien we dat dat aanslaat. Zo lagen in het dorpje Beltrum zomaar 60 daken vol zonnepanelen. In 2013 had in onze gemeente 7% van de woningen een A- of B-label, nu is dat zo’n 17%. Dat zijn tastbare resultaten, ook voor de energierekening van de inwoners. Belangrijk om te vermelden is dat we vooral aansluiten bij de motivatie van mensen om op kosten te bezuinigen of meer comfort in huis te hebben. Door te investeren in verduurzaming en energiebesparing, verhoog je de waarde van je woning. Dat motiveert vaak beter dan de oproep om iets voor het klimaat te doen. Voor veel mensen staat dat te ver af van hun eigen leefwereld.’

Hakken in het zand

Daar wringt soms de schoen met de RES, merkt Jeroen. ‘Wij planten kleine zaadjes, waar op den duur iets groters uit kan groeien. Met de RES hebben inwoners wel eens het gevoel dat hen van bovenaf iets groots wordt opgedrongen dat zij niet kunnen overzien. Als je hen laat zien dat zij via een kleine aanpassing hun huis energiezuiniger kunnen maken, willen ze daar graag aan meedoen. En dan volgt er vaak vanzelf meer. Maar als ze te horen krijgen dat hun achtertuin bij wijze van spreken vol windmolens komt te staan zonder dat zij daar zelf invloed op hebben, zetten zij de hakken in het zand. Als je niet oppast, laten ze dan die besparing ook zitten. Wij merken dat beleid en uitvoering daar soms botsen.’

Nieuwsgierig

Hoe kun je dat voorkomen? ‘Door de RES zodanig in te zetten dat die de lokale aanpak van kleine stapjes zetten en zaadjes zaaien versterkt’, zegt Carlos. ‘In de Achterhoek hebben wij om de doelstellingen van het Akkoord van Groenlo en het Gelders Energieakkoord te kunnen waarmaken, een Regionale Uitvoeringsagenda opgesteld. Die bestaat uit een deel energiebesparing en een deel duurzame opwekking. Dat laatste noemen we het RODE-beleid: Ruimtelijke Ordening en Duurzame Energieopwekking. Met de RES bouwen we daarop voort en proberen we de al eerder gekozen aanpak te versterken en te verrijken. Ik denk dat dat de enige manier is waarop de RES kan werken. Je moet ook in je communicatie voorkomen dat je mensen afschrikt. Bied hen handelingsperspectief, richt je op maatregelen die haalbaar en betaalbaar zijn. Dan maak je mensen nieuwsgierig. Laat wijken en buurten zélf kiezen welke stappen zij willen zetten. En houd er rekening mee dat energietransitie een zaak van lange adem is.’

 

Meer informatie

Gelders Energieakkoord

RES Achterhoek

Agem Energieloket

Berkelland Energieneutraal 2030

Contactpersonen:

Jeroen aan het Rot, teamleider Agem Energieloket jeroen.aan.het.rot@agem.nl

Carlos Huijser, projectleider gemeente Berkelland c.huijser@gemeenteberkelland.nl

Afbeeldingen

Cookie-instellingen