Lees het essay
Hoe maak je bij grote opgaven als de energietransitie contact met je publiek, als je merkt dat hun voorstelling van zaken anders is dan je voor ogen hebt? Alles begint bij contact over wat mensen beroert, in de hoop dat het lukt om vaak onbewuste en ongepolijste verlangens ruimte te bieden. Dat hangt samen met een oer-menselijke neiging om vat te hebben op wat op je afkomt, zeker als je verontwaardiging ervaart of afschuw. Wie iets kan eigen maken, is beter in staat tot gemeenschappelijk maken: elkaar een nieuwe, gedeelde kijk op de zaak bezorgen.
Bij dat eigen maken is een eerste drijfveer een verlangen naar erkenning: zien ze me écht staan? Ervaringen maken duidelijk dat die persoonlijke behoefte zich razendsnel vertaalt in een aandrang om te delen wat is geraakt. Daarbij zijn woorden en beelden nodig, waarbij voor je het weet versimpelingen en verdraaiingen het blikveld vernauwen. Eigenmakers als we zijn willen we best meerdere perspectieven toelaten, maar dat gaat niet vanzelf.
Overheden en bedrijven hebben veel in handen om inwoners en ondernemers te helpen om door te pakken van eigen maken naar gemeenschappelijk maken. Dat begint ermee mensen niet als consumenten te zien, maar als prosumenten. Vermijd een begrip als doelgroep. Vervang de vraag voor wie iets is bedoeld door van wie een opgave is. De manier van vragen stellen, biedt überhaupt houvast om mensen te helpen om elkaar aan te spreken en te ontdekken dat wie ergens tegen is, ook ergens voor is. Coalities, coöperaties en andere tussenruimten ontstaan als mensen doorhebben wat bindt bij wat scheidt en nieuwsgierig zijn naar wat eerder niet voor mogelijk werd gehouden. Die ervaringen leiden altijd naar verhalen, waarin tegenspel, helden en helpers zijn aan te wijzen. Door kritische beroepssituaties te boekstaven – moresprudentie – gaan die ervaringen niet verloren.
Guido Rijnja is adviseur communicatiebeleid bij de Rijksvoorlichtingsdienst en werkte eerder bij diverse gemeenten en ministeries. Hij promoveerde op een proefschrift over ambtelijke omgang met tegenspel en publiceerde onder meer over dilemmalogica, waarderend communiceren (met Els van der Pool) en erkenning.
Dit is het derde essay in de serie ‘Nieuwe paden zoeken in transitietijd’.
Lees het essay
Over de serie essays ‘Nieuwe paden zoeken in transitietijd’
Vijf jaar RES: tijd om terug te blikken en vooruit te kijken! Als NP RES willen we onze regio’s, ons netwerk en onze opdrachtgevers voeden met inspiratie en reflectie. Daarom vroegen we een breed scala aan wetenschappers om hun reflecties en ideeën in de vorm van een essay op papier te zetten. Schrijvers zijn: Derk Loorbach vanuit de transitiekunde, Martijn van der Steen over Sturing in netwerken, Guido Rijnja over eigenmakers, Marjolein Dieperink en Greetje Bos over de rol van de overheid als wetgever, Geert Teisman over het gebiedsgericht werken, Co Verdaas over energietransitie en ruimte voor de rivieren, Martien Kuitenbrouwer over de waarde van conflict en Marlies Honingh over de maatschappelijke democratie. Het resultaat komt samen in een bundel die in november verschijnt. NP RES publiceert de essays tot die tijd stuk voor stuk online.