snel naar leefomgeving
Olie en aardgas worden onder de grond gewonnen. Kolencentrales staan meestal uit het zicht, maar het opwekken van energie met windmolens en zonnepanelen is zichtbaar en dichtbij. Dit heeft gevolgen voor ons landschap en voor de omgeving waar we in wonen. Een behoorlijke puzzel, die vragen en ook zorgen oproept. Welke gevolgen heeft dat voor mij, ga ik hinder ondervinden? Wat gebeurt er met het landschap en de natuur? We kunnen er niet omheen om samen te bekijken wat de beste mogelijkheden zijn. Het gesprek daarover blijft de komende jaren doorgaan, als zoekgebieden voor wind- en zonneprojecten plannen worden, en plannen uiteindelijk concrete projecten.
Zoekgebieden voor wind- en zonneprojecten worden door provincies en gemeenten vastgelegd in hun omgevingsbeleid. Concrete projecten voor het opwekken van wind- en zonne-energie hebben vaak een omgevingsvergunning nodig. De te volgen route richting vergunningverlening verschilt. Pas wanneer dat traject is doorlopen, staat vast op welke locaties projecten daadwerkelijk tot stand komen. Inwoners, ondernemers en maatschappelijke partijen worden bij dit traject betrokken.
De energietransitie zorgt uiteindelijk voor schonere lucht en stillere wegen, maar kan ook ongewenste effecten hebben op natuurwaarden en biodiversiteit. Daarom is het belangrijk om bij projecten oog te hebben voor het versterken van de natuur en voor vernieuwende ruimtelijke inpassing in landschappen en aansluiting op de cultuurhistorische waarden en identiteit van gebieden.
Aandacht voor ruimtelijke kwaliteit vanaf de start van het proces leidt tot meer kwaliteit in de uitvoering. Gemeenten kunnen bestaande ruimtelijke instrumenten hiervoor inzetten aangevuld met bijvoorbeeld financiële instrumenten. Ontwikkelaars kunnen vergoeding krijgen voor aanvullende voorwaarden voor het beter inpassen van wind- en zonprojecten in de omgeving vanaf de SDE-ronde 2024. Hiervoor moeten gemeenten tijdig voorwaarden in vergunningen en beleid opnemen. VNG liet voorbeeldteksten maken voor beleidsregels en vergunningen.
De Natuur- en Milieufederaties maakten voor beleidsmakers, bestuurders en politici een toolbox voor natuurinclusieve energietransitie.
Een milieueffectrapportage brengt de milieueffecten van een plan of project in beeld, zodat de overheid die mee kan nemen bij haar besluit over het plan of project. De concept-RES en RES 1.0 waren niet MER-plichting. Vanwege nieuwe kaders, inzichten of innovaties kan er sprake zijn van nieuwe of aangepaste ambities. Die landen in de RES Herijking 2.0. Die is vaak wel plan-MER-plichtig. Hierin kent elke regio zijn eigen tempo en ritme. Om de eigen ambitie voor opwek in 2030 te realiseren is het nodig is om in januari 2025 vergunningen voor projecten te verlenen. Dat betekent voor overheden: verankeren van de RES'en in ruimtelijk beleid eind 2023, begin 2024.
Los van een eventuele Herijking, levert elke regio tweejaarlijks – de eerste verscheen in 2023 – op 1 juli een Voortgangsrapportage op. Hierin beschrijft de regio of zij op koers ligt met het realiseren van de ambities uit de RES 1.0. Dit document heeft geen kaderstellend karakter en is daarom niet plan-mer-plichtig.
Ons landschap is door de eeuwen heen regelmatig veranderd, omdat we nieuwe behoeften en wensen hadden. Op dit moment staan we opnieuw voor een grote transitie: hoe geven we op een zorgvuldige manier ruimte aan duurzame energiebronnen in onze leefomgeving? Ieder project vraagt om een ontwerp op maat, passend bij de gebiedseigen karakteristieken van het landschap. Door het energievraagstuk te verbinden aan cultuurhistorische ergoedstructuren, kunnen nieuwe inzichten en denkrichtingen worden ontwikkeld. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed helpt hierbij. Door met gemeenten, provincies en andere partijen samen te werken op het gebied van duurzame energieprojecten. Door goede voorbeelden te laten zien, handreikingen te ontwikkelen en kennis te ontsluiten. Zo is er voor alle 30 regio’s een GIS-viewer ontwikkeld, die de regio’s helpt om de landschappelijke effecten van duurzame energieprojecten te kunnen inschatten.
De projecten en plannen uit de RES worden vastgelegd in het omgevingsbeleid van het rijk, waterschappen, gemeenten en provincies. Denk aan de Omgevingsvisies, verordeningen, programma’s en omgevingsplannen. Dit is belangrijk omdat veel zon- en windprojecten een omgevingsvergunning nodig hebben. Hiervoor is een integrale afweging nodig met andere opgaven zoals woningbouw en/of andere belangen zoals milieu, natuur en landschap. Met een omgevingsvergunning kunnen initiatiefnemers aan de slag om projecten uit te voeren. Het huidige ruimtelijk beleid dat nodig is om de RES ambitie te realiseren, maar nu niet toestaat, moet eerst worden aangepast. Om de afgesproken doelen te kunnen halen, moeten de projecten en plannen uit de RES voor 1 januari 2025 een vergunning hebben.
De Omgevingswet bevat de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Zoekgebieden voor het opwekken van duurzame energie worden opgenomen in een Omgevingsvisie. Dat is een lange termijn visie voor onze woon- en leefomgeving. Zowel het Rijk als provincies en gemeenten stellen die op.
Als de kaders van de RES worden aangepast (RES 2.0 Herijking) dan is de RES vaak plan-MER plichtig. De RES Herijking kan verschillende vormen hebben. Het kan worden vormgegeven als:
Een omgevingsplan is een besluit van de gemeente. Daar staan regels in over activiteiten in de leefomgeving waar inwoners en bedrijven zich aan moeten houden. Zo kan een omgevingsplan bijvoorbeeld bepalen dat er in een wijk een warmtenet wordt aangelegd. In het omgevingsplan staat ook of er voor activiteiten een vergunning moet worden aangevraagd.
Vaak is een omgevingsvergunning nodig om een project uit te kunnen voeren. Wil een energiecoöperatie zonnepanelen op bedrijfsdaken realiseren? Of moet er infrastructuur voor warmtenetten worden aangelegd? Voor vergunningverlening gelden bepaalde stappen en regels. Met het verlenen van een omgevingsvergunning, geeft een overheid toestemming aan burgers, bedrijven en overheden om een project uit de RES uit te voeren.
Ruimte is schaars. Daar waar ruimte schaars is, kun je functies combineren. Dit is onder andere het geval bij zon op dak. Maar zonnepanelen kunnen ook op vuilstortplaatsen, overkappingen van parkeerplaatsen, geluidschermen, distributiemagazijnen, etc.
Het Rijk, provincies (IPO), gemeenten (VNG) en waterschappen (UvW) hebben afspraken gemaakt over het multifunctioneel gebruiken van locaties voor de opwek van zonne-energie. Dat schrijft minister De Jonge (BZK) mede namens minister Jetten (Klimaat en Energie) op 26 oktober 2024 in een kamerbrief.
Met de ‘Voorkeursvolgorde Zon’ is het streven om zonnepanelen in eerste instantie op daken en gevels te plaatsen of in combinatie met ander gebruik. Zonnepanelen op natuur- en landbouwgronden worden zoveel mogelijk beperkt. Voor deze gronden geldt het principe van ‘nee-tenzij’.
NP RES heeft de taak gekregen om de gemaakte afspraken te monitoren en te evalueren.
Voor het plaatsen van windmolens en zonneparken is ruimte nodig. En ruimte in Nederland is schaars. Er is namelijk ook ruimte nodig voor woningbouw, aanleg van wegen, nieuwe bedrijventerreinen of bijvoorbeeld waterbergingsmogelijkheden. En natuurlijk willen we ook waardevolle en kwetsbare natuurgebieden bewaren. Energie is een essentieel onderdeel van deze ruimtelijke puzzel, zelfs een randvoorwaarde. Zonder netaansluiting kan een nieuw bedrijventerrein, een woonwijk of een school niet gebruikt worden.
In sommige gebieden kunnen meerdere opgaven tegelijkertijd opgepakt worden. Denk aan de omslag naar circulaire en natuurinclusieve landbouw, veranderingen in mobiliteit, opwek van duurzame energie en aanpassing aan klimaatverandering (droogte en wateroverlast).
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.