De jachthaven van Heeg jubelt van zon en zomer. Beter dan dit wordt het niet, denk ik terwijl ik uit ons bootje op de steiger stap. Onderweg naar het dorp zie ik volop drukte voor de deur van het winkelpand dat in het najaar nog leeg stond. Wat is daar aan de hand? Energiecorporatie Warm Heeg voert campagne om inwoners mee te krijgen voor een warmtenet op aquathermie. Warmte uit het Heegermeer. Het plan is haalbaar als driekwart van de inwoners overstappen. Tasjes worden uitgedeeld met het trotse opschrift ‘ús doarp, ús mar, ús kâns – wy dogge it mei inoar’. Het gonst van betrokkenheid en activiteit. Zo kan mijn humeur toch nóg zonniger.
De scene is exemplarisch voor een hoopvol hoofdstuk in de ‘Foto’ van de RES, ons jaarlijks stand-van-zakendocument dat vandaag verscheen. Steeds meer groepen georganiseerde burgers en bedrijven pakken ook zelf de handschoen op in de energietransitie. Zij willen geen jaren wachten op een aansluiting en bedenken zelf samen oplossingen zoals energiedelen en samen opslaan. Daar gaat een enorme trekkracht vanuit.
De 30 regio’s liggen op koers om tenminste 35 TWh opwek van zon- en windenergie te halen in 2030. Het opgetelde bod van 55 TWh ligt vooralsnog niet binnen bereik. De knelpunten zijn taai en vragen naast inzet om creativiteit. Om uitbreiding van de schaarse netcapaciteit en keuzes waar we de energieinfrastructuur uitbreiden. De Wespendief en het ontbreken van nationale milieunormen zijn uitdagingen. Aandacht is ook nodig voor de ruimtelijke voorstellen waar transities bij elkaar komen in de leefomgeving, zoals water en bodem, wonen, energie, economie en mobiliteit.
Op sommige zaken heb je zelf geen invloed, andere zijn met ambtelijk en bestuurlijk vakmanschap en uithoudingsvermogen te tackelen, zoals de gemeenten en provincies die met succes deugdelijke eigen milieunormen opstelden. Of met ondernemerschap, zoals de slimme verbindingen die bedrijven maken om duurzame opwek in het gebied te gebruiken, zonder het elektriciteitsnet te belasten. Denk aan de Smart Energy Hub Hessenpoort in Zwolle waarbij vraag en aanbod van energie op elkaar wordt afgestemd en van ‘overtollige’ zonnestroom waterstof wordt gemaakt. In de Foto staan tal van zulke voorbeelden.
Het besef groeit dat energie een randvoorwaarde is voor elke ontwikkeling; dat de mensen van energie in gesprek moeten met hun collega’s van economie, sociaal domein en ruimte over de vraag hoe we de zaken slim op elkaar gaan afstemmen. Gemakkelijk is het meestal niet. Maar, om in de vakantiebeeldspraak te blijven, het is als surfen in een ruige branding. Eerst word je met je bodyboard steeds teruggeworpen op het strand, maar gaandeweg word je vaardig om aan te pikken op een golf. En als die wegloopt op de volgende. De beste golven komen uit de samenleving zelf. Het is de kunst om daar als overheid en markt op aan te sluiten en de beweging die daar plaatsvindt ten volle te benutten om de transitie ook een rechtvaardige transitie te laten zijn.
Kristel Lammers is directeur van NP RES
Na het lezen van dit blog kun je hier meer lezen over: