Onafgebroken plenst de regen op het dek van de boot. Remco stuurt, geen droge draad meer aan z’n lijf. ‘Wil je misschien toch je regenbroek?’, vraag ik vanuit mijn schuilplaats onder de buiskap. Gelaten schudt hij van nee. Drie weken zeilen in Friesland was het plan, maar na een week varen we terug naar onze thuishaven en rijden we naar huis. Stilletjes doe ik de natte kleren in de wasmachine.

Het voelt een beetje zoals de dag dat het kabinet viel. We waren juist zo blij met een minister die als geen ander de verbinding maakt met de RES-regio’s. Nieuwe verkiezingen hebben impact, begin september weten we welke onderwerpen controversieel worden verklaard, en stil komen te liggen. In de regio’s gaan we door. Het geld voor de uitvoering van de RES is er, landelijk gaan de consultaties over het concept NPE (Nationaal Programma Energiesysteem) voorlopig door. In de regio speelt de vraag naar de doorontwikkeling van hernieuwbare elektriciteit op land na 2030. Hoe verbinden we het energiesysteem – opwek, opslag, infrastructuur en vraag - met alle ruimtelijke ontwikkelingen?

Op tafel in de kamer staat er verse thee. Op de laptop kijken we naar zonnige foto’s van een agriturismo in Piëmonte. Nog twee weken vakantie in het verschiet, wat let ons? Ineens gaat een andere vibe door het huis. Favoriete shorts en shirts droogstrijken. Tassen pakken. De wekker zetten. Italië, we komen eraan!

Naar welke bestemming gaan de nieuwkomers in de politiek ons leiden? Deze verkiezingen gaan ergens over. Kan het zijn dat er straks ook een hele andere vibe door het land trekt? Een sfeer van inhoudelijk argumenteren, begrip voor elkaars perspectief en respect voor de personen? Met nieuwe hoofdrolspelers komt er mogelijk ruimte voor een andere toon. Ik verwacht dat klimaat en energie één van de belangrijke onderwerpen van de campagne zal zijn. Veel nieuwe kopstukken hebben er affiniteit mee: Frans Timmermans die als Eurocommissaris de Green Deal invoerde, Dilan Yeᶊilgöz die als staatssecretaris energie in haar portefeuille had, Henri Bontenbal in de 2e kamer woordvoerder energie en daarvoor lang werkzaam in de energiesector, en Rob Jetten, de minister voor Klimaat & Energie. Politiek gaat vaak over het groter maken van verschillen, maar het zou mooi zijn als nu de overeenkomsten meer centraal komen te staan; een gedeeld toekomstperspectief. Dat helpt in de uitvoering, want het schuurt maatschappelijk het meest als plannen concreter worden.

We hebben nu vijf jaar ervaring met de RES-aanpak. We hebben daarbij geleerd dat duurzame opwek niet is los te zien van de vraag en de energieinfrastructuur, en evenmin van ruimtelijke en economische ontwikkelingen. En dat de maatschappelijke en politieke dialoog essentieel is, maar soms ook pittig. Steeds voelbaarder wordt dat toegang tot energie een voorwaarde is voor ruimtelijke ontwikkelingen, zoals woningbouw. In de regio’s maakt gedeeld eigenaarschap het verschil. De RES is geen opdracht van het rijk, maar een eigen keuze om met elkaar in de regio zelf te sturen op waar en hoe duurzame elektriciteit wordt opgewekt. Je ziet het onderling vertrouwen groeien doordat bestuurders gelijkwaardig samenwerken vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid. En soms schuurt het ook. Nieuwe bestuurders maken zich de RES eigen. Tegen deze achtergrond trekken we onszelf vooruit naar een nieuw perspectief voor na 2030.

In de afgelopen jaren loopt één ding steeds door alles heen: de RES is een confrontatie van doelen en ambities met de weerbarstige realiteit. Samen afspraken maken en regionaal samenwerken levert resultaten, al is het hartstikke moeilijk. Wat betekent de geschetste richting in het NPE, ‘een CO2 neutraal energiesysteem in 2035’, voor de regio’s? Wat is passend in deze fase van de energietransitie? Welke rol kunnen de regio’s daarin vervullen?

Onder het rieten afdak van Paradiso di Manu, hoog boven het snoezige dorpje Noli aan de Bloemenrivièra ontbijten we de laatste dagen van onze vakantie met het beste uitzicht ooit. De zee schittert, de pastelkleurige huisjes beneden zijn op hun paasbest in de zuidelijke zon. ‘Waar de wind en het weer ons brengt’, is bij ons thuis een gevleugelde uitspraak. Als het straks allemaal zo uitpakt als dit, dan kan ik er wel aan wennen.

Kristel Lammers is directeur van NP RES