Thema: Lokale warmte
Sessie: Isoleer je huis met behoud van de vleermuis 

Hoe zorg je als gemeente dat je toch snel kan isoleren, zonder de vleermuis in gevaar te brengen?  Wendy van Poppel, coördinator programma Aanpak Biodiversiteit in Stad en Dorp bij Provincie Utrecht, vertelt hoe deze provincie hier oplossingen voor heeft gevonden. Normaal gesproken vereist een isolatieproject jaarrond onderzoek en ontheffing, wat kostbaar en tijdrovend is. De eerste oplossing hiervoor die wordt besproken in de sessie, is het gebruik van een Soorten-Management Plan (SMP). In een SMP worden beschermde soorten binnen de stedelijke contour proactief onderzocht. Daarbij wordt een plan opgesteld om deze soorten duurzaam te behouden. Dit maakt het mogelijk om een gebiedsgerichte ontheffing aan te vragen voor ruimtelijke ingrepen, zoals isoleren, gedurende tien jaar. 

De voordelen van een SMP zijn aanzienlijk. Het: 

• biedt onderzoek op gebiedsniveau; 
• creëert een ecologische meerwaarde; 
• leidt tot een snellere terugverdientijd van investeringen; 
• ontzorgt inwoners, corporaties en ontwikkelaars; 
• bevordert duurzaam bouwen. 

Toch zijn er ook nadelen. Het kost twee jaar om een SMP op te stellen, wat de verduurzaming van particuliere woningen vertraagt. Die tijd hebben we niet. 

Pre-SMP en natuurvriendelijk isoleren 

Een interessante ontwikkeling is het zogenaamde pre-SMP, ontwikkeld door Provincie Utrecht. Dit draait om natuurvriendelijk isoleren. Dit stelt particulieren in staat om hun woningen te isoleren zonder de noodzaak van individuele ontheffingsprocedures, mits ze kiezen voor een bedrijf dat natuurvriendelijk isoleert. Hierbij:  

• geeft het isolatiebedrijf vóór de isolatie vogels en vleermuizen de kans om uit uw woning te vertrekken; 
• zorgt het bedrijf tijdens het isoleren ervoor dat voldoende plekken beschikbaar blijven voor de dieren; 
• plaatst de gemeente ter compensatie enkele grote vleermuis-kraamkasten binnen de gemeente.  
• Het zogenaamde pre-SMP biedt zowel ecologische als juridische voordelen en legt de nadruk op de zorgplicht voor beschermde diersoorten. 

De uitspraak van de Raad van State op 2 augustus 2023, maakte duidelijk dat een eenmalig onderzoek met een endoscoop niet voldoende is. Aanvullend ecologisch onderzoek is vereist. Hoewel de uitspraak geen definitief oordeel velt over SMP's of pre-SMP's, worden ze wel genoemd als veelbelovende oplossingen. 

Ministerie werkt aan SpUk ‘versnelling natuurinclusief isoleren’ 

Fiona Isoska van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) vertelt hoe het ministerie deze oplossing ondersteunt. Zo werkt BZK samen met de isolatiebranche om goede richtlijnen voor natuurvriendelijk isoleren op te stellen. Ook ondersteunt het ministerie innovatieve onderzoeksmethoden zoals eDNA en benadrukt het de inzet op pre-SMP’s. Binnenkort komt er een specifieke uitkering (SpUk) aan, waarmee provincies en gemeenten deze nieuwe aanpak kunnen bekostigen. 

Tijdens de vragenronde komen verschillende onderwerpen aan bod: de landelijke uitrol van pre-SMP's, communicatie met gebouweigenaren, beschermingsmaatregelen voor diersoorten en de behoefte aan meer ecologen. De sprekers geven aan dat er wordt gewerkt aan uniforme afspraken en communicatievormen om bewoners en aannemers bewust te maken van de wetgeving en de noodzaak om natuurvriendelijk te isoleren. 

Al met al biedt deze sessie perspectieven om stedelijke gebieden te verduurzamen met oog voor natuurbehoud. Hierbij worden zowel de belangen van de samenleving als die van beschermde diersoorten gediend.